W dzisiejszym świecie, gdzie równość płci jest na ustach wszystkich, rzadko kiedy zwraca się uwagę na problemy, z jakimi borykają się mężczyźni. Wydaje się, że w powszechnej narracji mężczyźni nie mają realnych problemów systemowych, a ich życie jest prostsze niż życie kobiet. Jednak rzeczywistość pokazuje, że mężczyźni często stają przed skomplikowanymi wyzwaniami prawnymi i społecznymi, które wymagają uwagi i zmian. Poniżej przedstawiamy szereg przykładów dyskryminacji, z jakimi spotykają się mężczyźni na różnych płaszczyznach życia.
Problemy z ojcostwem
Jednym z głównych wyzwań są kwestie związane z ojcostwem. W wielu przypadkach system prawny faworyzuje matki przy ustalaniu opieki nad dziećmi, co zmusza ojców do długotrwałych i stresujących batalii sądowych o prawo do kontaktu z własnymi dziećmi. Problemy te potęguje także brak obowiązkowych testów DNA przy narodzinach, co może prowadzić do sytuacji, w których mężczyźni nieświadomie wychowują dzieci, które nie są ich biologicznymi potomstwami. Dodatkowo, często nakładane są na nich obowiązki alimentacyjne nawet, gdy nie mają realnej możliwości sprawowania opieki. Więcej szczegółów znajdziesz w artykule Pewność ojcostwa – dlaczego testy DNA są tak ważne?.
Służba wojskowa i ryzykowne zawody
Mimo że kobiety często podkreślają prawo do decydowania o swoim ciele, mężczyźni są w wielu krajach zobligowani do odbycia służby wojskowej. Oznacza to konieczność narażania własnego życia, niezależnie od osobistych przekonań. O tym przeczytasz w artykule „„Moje ciało, mój wybór”? Nie dla mężczyzn na wojnie„.
Dodatkowo mężczyźni częściej pracują w zawodach o wysokim ryzyku, takich jak górnictwo, budownictwo czy prace w służbach mundurowych, gdzie często brakuje odpowiednich zabezpieczeń. W takich zawodach przepisy BHP przewidują, że norma dźwigania dla mężczyzn wynosi 30 kg, podczas gdy dla kobiet to tylko 12 kg – co stanowi zaledwie 40% normy dla mężczyzn. Taki stan rzeczy utrwala stereotyp, że mężczyźni są „naturalnymi robotnikami” niezależnie od indywidualnych predyspozycji czy stanu zdrowia. Mężczyźni więc muszą wykonywać cięższe prace, za to na temat równości mówi się, że kobiety powinny zarabiać tyle samo.

Warunki w zakładach karnych
Standardy w męskich zakładach karnych również pozostawiają wiele do życzenia. Więźniowie męskich placówek często muszą znosić przeludnione cele i mają ograniczony dostęp do programów resocjalizacyjnych. W przeciwieństwie do tego, kobiety skazane za podobne przestępstwa częściej otrzymują łagodniejsze wyroki i lepsze warunki pobytu, co budzi pytania o równość wobec prawa.
System emerytalny
Kolejnym przykładem jest dyskryminacja w systemie emerytalnym. W Polsce wiek emerytalny dla kobiet wynosi 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat. Statystyki pokazują, że w 2021 roku jedynie 73% mężczyzn dożyło wieku emerytalnego, podczas gdy wśród kobiet ten odsetek wyniósł 92% (o2.pl). Taki system sprawia, że mężczyźni muszą dłużej pracować i opłacać składki, finansując świadczenia dla kobiet, co wpływa negatywnie na ich sytuację finansową w późniejszych latach życia.

Dodatkowe punkty rekrutacyjne
Niektóre uczelnie wprowadzają system dodatkowych punktów rekrutacyjnych dla kobiet, argumentując to potrzebą wyrównania szans. W praktyce jednak takie rozwiązania mogą skutkować ograniczaniem możliwości przyjęcia na studia kompetentnych mężczyzn, którzy posiadają równie wysokie kwalifikacje, lecz nie mogą liczyć na dodatkowe punkty (WP.pl).
Staże i programy rozwojowe
Coraz częściej pojawiają się oferty staży i programów rozwojowych przeznaczonych wyłącznie dla kobiet. Choć intencją takich inicjatyw jest zwiększenie reprezentacji kobiet w niektórych branżach, w praktyce prowadzi to do sytuacji, w której mężczyźni, szczególnie ci z mniejszymi możliwościami wstępnymi, są wykluczani z programów rozwojowych, co z kolei ogranicza ich szanse na zdobycie cennego doświadczenia zawodowego. Seksistowski program stypendialny jakich wiele.

Darmowe wejścia na wydarzenia kulturalne i sportowe
Kolejnym aspektem nierówności jest dostęp do wydarzeń publicznych. W niektórych przypadkach obserwujemy, że darmowe wejścia do wydarzeń kulturalnych, meczów piłkarskich czy klubów oferowane są wyłącznie dla kobiet. Takie przywileje, choć z pozoru mające na celu zachęcenie większej liczby kobiet do uczestnictwa, skutkują marginalizacją mężczyzn, którzy czują, że ich obecność i wsparcie w tych wydarzeniach jest mniej cenione lub wręcz dyskryminowane.
Problemy finansowe i brak zabezpieczeń prawnych
Po rozwodzie wielu mężczyzn wpada w poważne problemy finansowe. Brak wcześniejszego zabezpieczenia w postaci intercyzy oraz fałszywe oskarżenia o przemoc sprawiają, że często są oni zmuszeni do ponoszenia wysokich kosztów alimentacyjnych. System sądowniczy, który automatycznie przyznaje opiekę matkom, dodatkowo utrudnia mężczyznom uzyskanie sprawiedliwego podziału majątku oraz opieki nad dziećmi.
Stereotypy społeczne wobec mężczyzn
Od najmłodszych lat mężczyźni są uczeni, że powinni być silni, nie okazywać emocji i radzić sobie sami. Taka postawa, narzucana przez społeczne oczekiwania, prowadzi do licznych problemów zdrowia psychicznego. W mediach mężczyźni często przedstawiani są jako agresorzy lub osoby niezdolne do opieki nad dziećmi, co utrwala negatywny obraz mężczyzn w społeczeństwie. Wiele osób nie dostrzega, że również mężczyźni borykają się z depresją, lękami czy innymi problemami zdrowia psychicznego, ale z powodu stygmatyzacji mają ograniczony dostęp do pomocy. „Prawdziwy mężczyzna nie płacze” to hasło, które nadal pokutuje w wielu środowiskach, zmuszając mężczyzn do tłumienia swoich emocji. Takie podejście nie tylko szkodzi ich zdrowiu psychicznemu, ale również utrudnia szukanie wsparcia, ponieważ często czują się wykluczeni z pomocy dostępnej w kontekście problemów emocjonalnych.
Utrudnienia w dostępie do opieki zdrowotnej
Mężczyźni w Polsce często spotykają się z problemami w dostępie do odpowiedniej opieki zdrowotnej, szczególnie w zakresie zdrowia psychicznego. Raporty pokazują, że mężczyźni rzadziej korzystają z usług psychoterapeutów, a ci, którzy decydują się na terapię, spotykają się z niezrozumieniem ze strony otoczenia. Dodatkowo, mężczyźni częściej są skazywani na czekanie na wizyty u specjalistów, ponieważ system zdrowotny w Polsce wciąż nie jest dostosowany do ich potrzeb, zwłaszcza w kontekście terapii psychologicznych czy psychiatrycznych. Wielu z nich nie szuka pomocy do momentu, gdy sytuacja staje się krytyczna, a wtedy może być już za późno, aby skutecznie zaradzić problemom.
Przemoc domowa i mężczyźni
Tematem, który przez długi czas był pomijany w debatach społecznych, jest przemoc domowa wobec mężczyzn. W polskim społeczeństwie przemoc domowa kojarzona jest przede wszystkim z ofiarami kobiet, co jest wynikiem tradycyjnych ról płciowych. Mężczyźni, którzy stają się ofiarami przemocy ze strony kobiet, często nie zgłaszają tych sytuacji, ponieważ obawiają się, że nie będą traktowani poważnie lub zostaną uznani za słabych. Z danych Fundacji „Niebieska Linia” wynika, że co roku około 5% zgłoszeń o przemocy domowej pochodzi od mężczyzn, jednak liczba ta może być znacznie wyższa, ponieważ wielu mężczyzn wstydzi się przyznać do takiej sytuacji. Przemoc domowa wobec mężczyzn: problem, który jest ignorowany .
Męska siła, czyli prawo do emocji
Warto zastanowić się, dlaczego temat emocji mężczyzn jest często pomijany. „Męska siła” to wyświechtane hasło, które jest jednocześnie pułapką. Mężczyźni nie tylko są wychowywani w przekonaniu, że nie powinni okazywać słabości, ale również w wielu przypadkach spotykają się z oporem społecznym, kiedy chcą rozmawiać o swoich emocjach. Często nie wiedzą, jak poradzić sobie z emocjami, ponieważ nikt ich tego nie nauczył. Tymczasem brak akceptacji dla emocji prowadzi do chronicznego stresu, problemów ze zdrowiem psychicznym, a także do destrukcyjnych zachowań. Więcej na ten temat znajdziesz w artykule Budowanie odporności psychicznej: Jak radzić sobie ze stresem, krytyką i porażkami.
Dyskryminacja w kwestiach zawodowych
Na rynku pracy mężczyźni również napotykają wiele trudności. Choć teoretycznie wszyscy powinni być równi, w rzeczywistości wciąż istnieje wiele sytuacji, w których mężczyźni są traktowani gorzej od kobiet. Przykładem może być kwestia absencji chorobowych – mężczyźni rzadziej korzystają z opieki nad dziećmi, a zatem nie mają możliwości skorzystania z dni wolnych, które oferowane są kobietom. Mężczyźni też wciąż częściej pełnią funkcje menedżerskie czy liderów, ale gdy sytuacja ulegnie zmianie i będą musieli objąć odpowiedzialność za bardziej złożone sprawy, często spotykają się z oporem, a ich decyzje nie są traktowane z takim samym szacunkiem jak decyzje kobiet.

Wykluczenie mężczyzn w debatach na temat równości
Jest jeszcze jedna, kluczowa kwestia – brak reprezentacji mężczyzn w debatach na temat praw człowieka. Często mówi się o „mężczyznach, którzy nie rozumieją problemów kobiet”, ale to kobiety, jako grupa, są zwykle głównymi beneficjentkami równościowych zmian w prawie i polityce. Mało kiedy podejmuje się rozmowy na temat praw mężczyzn, a jeśli już, to odbywa się to w kontekście stereotypowego obrazu opresyjnej męskości. Co z mężczyznami, którzy potrzebują wsparcia? Jakie mechanizmy wsparcia społeczeństwo oferuje mężczyznom? Oczywiście, nie mówimy tu o „przywilejach mężczyzn” – chodzi raczej o zapewnienie równych szans w kontekście dostępu do opieki zdrowotnej, edukacji, zatrudnienia czy prawa do opieki nad dziećmi.
Sposoby walki z dyskryminacją
Aby poprawić sytuację mężczyzn, kluczowe jest zrozumienie, że walka o prawa nie polega na odebraniu „przywilejów” jednej grupie, ale na zapewnieniu równości szans. Oto kilka kluczowych działań, które mogą pomóc w tej kwestii:
- Edukacja i świadomość społeczna: Mężczyźni muszą być edukowani o swoich prawach, a społeczeństwo musi być bardziej świadome istnienia problemów, z jakimi borykają się mężczyźni. Przykładem mogą być kampanie informacyjne na temat przemocy domowej, które wychodzą poza stereotypy i pokazują, że mężczyźni również mogą być jej ofiarami.
- Systemowe zmiany w prawie: Przykład z systemem alimentacyjnym i podziałem majątku po rozwodzie pokazuje, że zmiany są konieczne. Prawodawstwo musi bardziej uwzględniać interesy mężczyzn, zwłaszcza w kwestiach związanych z ojcostwem i opieką nad dziećmi.
- Wsparcie psychiczne i emocjonalne: Ważne jest stworzenie przestrzeni, w której mężczyźni mogą rozmawiać o swoich problemach, szukać pomocy psychologicznej i wychodzić z przekonania, że muszą być zawsze silni. Tylko wtedy możliwa będzie równowaga i przełamanie destrukcyjnych norm kulturowych.
- Rewizja polityk równości płci: Przede wszystkim należy zacząć analizować, na ile obecne polityki równości płci są naprawdę sprawiedliwe, a na ile wprowadzają zamach na równość poprzez faworyzowanie jednej płci kosztem drugiej. Potrzebna jest dyskusja na temat systemu edukacji, zatrudnienia oraz opieki społecznej, aby obie płcie miały równe szanse na rozwój i realizację swoich potrzeb.

Podsumowanie
Mężczyźni stoją przed wieloma trudnościami, które często są pomijane w debacie publicznej. Problemy związane z ojcostwem, ciężkimi obowiązkami społecznymi, nierównym traktowaniem w edukacji i na rynku pracy, a także systemem emerytalnym to tylko niektóre z przykładów dyskryminacji, z jakimi mierzą się mężczyźni. Dodatkowo, różne przywileje skierowane wyłącznie do kobiet – od dodatkowych punktów rekrutacyjnych na uczelniach, przez staże i programy rozwojowe, po darmowe wejścia na wydarzenia publiczne – dodatkowo marginalizują mężczyzn i ograniczają ich szanse na równy start w życiu zawodowym i społecznym.
Kluczowe jest, aby mężczyźni dbali o swoją niezależność, edukowali się na temat przepisów chroniących ich prawa i aktywnie podejmowali działania na rzecz zmian w systemie. Tylko poprzez otwartą dyskusję i wzajemne wsparcie można zbudować bardziej sprawiedliwy system, w którym każdy, niezależnie od płci, ma równe szanse na rozwój i godne życie.
I pamiętaj, panowie, równość nie polega na tym, żeby jedna strona miała więcej. Równość to przestrzeń, w której każdy ma szansę na realizację swojego potencjału, bez względu na płeć. Zatem – czas na zmiany!